Oktober is Buchmesse-maand! Op 9, 10 en 11 oktober bezocht ik samen met collega’s en studenten de grootste boekenvakbeurs ter wereld in Frankfurt, en ook dit jaar was dat een inspirerend bezoek. Ik had een volle agenda, met afspraken, een studentenprogramma met internationale zusteropleidingen en natuurlijk rondlopen en nieuwe ontwikkelingen spotten.

Een aantal afspraken stond van tevoren al vast. Zo praatte ik samen met een collega bij met iemand van de CPNB, over het project dat wij samen met hen voor onze tweedejaars organiseren. Ook ging ik met een bevriende kinderboekenredacteur mee naar een afspraak bij een Britse uitgever, om weer even live te ervaren hoe het is om als redacteur op de beurs te werk te gaan. Daarnaast werd er natuurlijk bijgepraat met de collega’s uit Stuttgart en Oxford.

Verder had ik een afspraak met iemand die tot voor kort bij Cambridge University Press werkte. Zij vertelde me meer over de manier van werken bij zo’n traditionele University Press, waar een grote redactieraad over de kwaliteit van elke publicatie waakt, en waar het (mede daardoor) behoorlijk lang kan duren voordat er iets nieuws op de markt komt. Ze wees me er ook op dat met name in Spanje de ontwikkelingen op het vlak van eTextbooks ver zijn: de Spaanse regering vindt het van groot belang dat het onderwijs beter wordt gemaakt met digitale middelen, en pompt hier veel geld in. Ze raadde me dan ook aan om publicaties uit deze hoek te gaan bekijken.

Naast persoonlijke afspraken, stond de agenda ook vol met activiteiten voor en met studenten. Wij hadden vijf studenten van de HvA bij ons, en de zusteropleidingen Oxford Brookes University en de Hochschule der Medien uit Stuttgart hadden ook elk vijf bachelor-studenten geselecteerd. Met elkaar volgden deze 15 studenten een programma: ze kregen korte sessies met uitgevers, vakbladen en rechtenmensen uit de verschillende landen, bezochten een paar stands waar ze toegesproken werden en werkten ook nog in internationale teams samen aan een opdracht. Voor de vakbladen/universiteitssites schreef elke student een persoonlijk profiel over zijn/haar kijk op het boekenvak en zijn/haar toekomst in dat vak. Op vrijdagmiddag presenteerden de studenten hun bevindingen op de stand van de gezamenlijke Duitse hogescholen: een ‘proud moment’!

Tussen de bedrijven door heb ik vooral rondgelopen, en geprobeerd de laatste ontwikkelingen te spotten. De collega’s productietechnieken lieten me in vogelvlucht een aantal zaken op het vlak van grafisch ontwerp en druktechnieken zien, tussendoor spotte ik op crime-gebied wat zaken, en verder bracht ik tijd door in hal 8.0 en hal 4.2, waar academische uitgevers en ook veel bedrijven op het vlak van innovatie hun stands hebben.

In grote lijnen was in die hallen vooral te zien dat de focus aan het verschuiven is. Vijf jaar geleden draaide het in de stands nog om hardware. Het e-book was aan een opmars bezig, maar niemand had ‘het e-book’, dus iedereen liet zijn product zien. Drie jaar geleden was duidelijk dat de tablet, met de net door Apple geïntroduceerde iPad voorop, een belangrijke speler zou worden in de markt, en richtte men zich vooral op het technisch aanleveren voor zowel e-books als tablets. De stands stonden toen nog vol met woorden als xml, cms, multiplatform en meer van dat soort termen.

Diezelfde termen zie je ook nu nog op veel stands voorbij komen, maar de focus is aan het verschuiven. Het draait niet meer puur en alleen om technische platformen aan de achterkant (hoewel er daar ook nog genoeg van aangeboden worden); steeds meer begint de content centraal te staan. Zeker wanneer het gaat om studieboeken, zie je dat het (eindelijk) niet meer alleen gaat om het ‘bezorgen’ van boeken op alle apparaten. Beetje bij beetje begint de focus te verschuiven naar wat je dan moet doen met die content om optimaal gebruik te maken van de ‘digitaalheid’ die deze platforms bieden.

Wat je wel merkt, is dat iedereen daar nog mee worstelt. Kleine bedrijfjes proberen met gesloten authoring-systemen de markt op te komen en het nieuwe ‘ei van columbus’ te worden. Grotere uitgevers vertalen hun volledige aanbod stukje bij beetje naar interactieve uitgaven, maar doen dat vaak wel nog in gesloten ‘reading’-systemen. Maar, bij beiden begint het besef door te komen dat het doorzetten van platte tekst naar een digitaal apparaat niet het einddoel is. Het heeft wellicht nog een paar jaar nodig, maar hopelijk zet deze trend door, en gaat het steeds minder om apparaten en systemen, en steeds meer over de inhoud en hoe je daar het beste mee om kunt gaan. Ik kijk nu al uit naar de Buchmesse van 2017!